Composteren en rattenoverlast : makkelijk te voorkomen

Waar mensen zijn, zijn ratten. Daar kan je erg moeilijk over doen, maar het is nu eenmaal een feit. Normaal gesproken hoeft dat geen probleem te zijn, maar als er te veel ratten zijn, die ook nog eens zichtbaar zijn op plekken waar ook mensen komen, kan dat wel problemen geven. Helemaal als de rat ook nog gaat knagen of graven. Daarnaast kunnen ze ziektes verspreiden.

Ratten zijn geen jagers, maar scharrelen rond op zoek naar makkelijk te verkrijgen voedsel. Het zijn alleseters en opportunistische aaseters. Dus alles wat makkelijk te pakken is, zullen ze opeten. Overvolle prullenbakken, op straat liggende vuilniszakken, openstaande kliko’s, zwerfvuil, brood voor de eendjes, graankorrels voor duiven en kippen. Kortom, alle openbare plekken met voedselresten waar een rat makkelijk bij kan, zijn een soort supermarkt voor de voedselzoekende rat. Compostvaten, –tonnen en –hopen horen daar ook bij. Je moet daarom niet vreemd opkijken als er een rat in of rond je composthoop rondscharrelt.

Een goed opgezette composthoop biedt echter weinig voedsel voor deze dieren. In een goed werkende composthoop zal het gft zo snel composteren, dat er voor een rat niet veel eetbaars overblijft. Een rat is nieuwsgierig, en de geur van rottend voedsel is te aantrekkelijk om hem weg te jagen. Maar vooral willen ze door je hoop scharrelen op zoek naar een nest- of schuilplaats.

Gelukkig kan je maatregelen nemen om een compostplek voor ratten niet te aantrekkelijk te maken :

• Voorkom dat muizen of ratten nesten bouwen door de de hoop regelmatig om te zetten en door de hoop vochtig te houden. Ze bouwen hun nest bij voorkeur in een droge rustige omgeving.

• Gooi geen gekookt eten op de hoop. De geur daarvan trekt zeker ratten (en ander ongedierte) aan. Geen vlees- of visresten, geen botjes of graten en ook geen brood.

• Zorg er voor dat de ruimte rond de hoop of het vat schoon is. Geen rondzwervende schillen of voedselresten. Kijk ook uit met bergen tuinafval of takken, want dat zijn veilige schuilplaatsen voor ratten.

• Sluit een gesloten compostvat of ton altijd af met een goed sluitende deksel (dit geldt ook voor kliko’s en vuilnisemmers). Hiermee voorkom je dat er ratten in je vat kunnen klimmen. Bij een afgesloten vat kan je last krijgen van wolken fruitvliegjes. Dit kan je makkelijk voorkomen door het gft in het vat te bedekken met een krant of een stuk karton. Een dikke laag bladeren of stro werkt ook goed.

• Eventueel kan je een compostvat of hoop beschermen door er kippengaas omheen te spannen. Gebruik dan gaas van metaal met een maaswijdte van maximaal 0,5 cm. Breng dit gaas ook onder het vat aan, en graaf het voor de zekerheid in tot een diepte van 75 cm. Open compostbakken die je regelmatig omschept kun je natuurlijk niet van boven met gaas afsluiten.

De beste remedie is de inhoud van de bak zoveel mogelijk te keren. Om de paar dagen in de hoop prikken met een riek of beluchtingstok werkt ook prima. Dit is sowieso goed voor een composthoop, en een goede compostmaker zal dit daarom al wel doen. Ook voor composttonnen en –vaten is dit een goed alternatief voor een gazen omhulsel. Ratten houden er niet van als hun schuilplaats om de paar dagen wordt omgewoeld of doorstoken, en ze zullen dan snel hun heil elders zoeken.

Bij onze buurtcompostprojecten hebben we weinig overlast van ratten. We zijn nu bijna twee jaar bezig, en er zijn geen klachten binnen gekomen van buurtbewoners. Er worden wel ratten gesignaleerd in de stad, maar door snel ingrijpen zoals hierboven beschreven kunnen we voorkomen dat ratten de bakken gaan gebruiken als nest- of schuilplaats.

Om de overlast van ratten te voorkomen heeft het daarom weinig zin om het thuiscomposteren te gaan verbieden, zoals in sommige gemeentes wel wordt geopperd. Er zijn andere maatregelen te bedenken, die meer effect hebben, zoals het voorkomen van vuilniszakken op straat , overvolle prullenbakken in parken en op pleinen, openstaande afvalcontainers bij bedrijven. Verder is er meer voorlichting nodig om mensen te ontmoedigen om brood weg te gooien of om vogeltjes te voeren. En natuurlijk helpt het als iedereen bovenstaande tips ter harte neemt

Jan Morsch is Initiatiefnemer van De CompostBakkers en projectleider van het project Buurtcomposteren van Fonds 1818. Sinds juni 2015 hebben de compostbakkers 22 buurtcompostplekken ingericht en begeleidt in Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leidschendam, Rijswijk, Leiden en Lisse.